Beukenhaag ziek: 10 ziektes, symptomen en oplossingen

Meeldauw

Meeldauw is een schimmelziekte die wordt veroorzaakt door Erysiphales (echte meeldauw) of Peronosporaceae (valse meeldauw). De aantasting ontstaat bij een hoge luchtvochtigheid en weinig luchtcirculatie, in combinatie met schaduwrijke omstandigheden. De ziekte komt voor bij alle soorten beukenhagen.

Echte meeldauw herken je aan een witte, poederachtige laag op de bovenkant van de bladeren. Bij valse meeldauw verschijnen gele vlekken aan de bovenkant en grijze sporen aan de onderzijde. Aangetaste bladeren vervormen, drogen uit of vallen vroegtijdig af.

Gebruik liever een natuurlijk bestrijdingsmiddel op basis van zwavel in plaats van chemische schimmelsprays met synthetische stoffen. Chemische middelen doden vaak ook nuttige schimmels en insecten, en verstoren het bodemleven.

Een milieuvriendelijke manier is het besproeien van de bladeren met een mengsel van melk en water in een verhouding van één op negen. Verwijder de aangetaste delen en verbeter de luchtcirculatie rondom de bladverliezende haagplanten door ze twee keer per jaar in juni en september te snoeien.

Witte schimmel

Witte schimmel wordt veroorzaakt door Sclerotinia sclerotiorum, een bodemgebonden schimmel die zich snel verspreidt in vochtige omstandigheden. De aantasting ontstaat bij langdurig nat weer of slechte drainage. De ziekte komt voor bij alle soorten beukenhagen, vooral op kleigrond of in verzadigde grond.

Witte schimmel veroorzaakt een wit, viltachtig schimmelweefsel op de basis van stengels of op dode bladeren. De haag verliest zijn stevigheid, bladeren verwelken en er ontstaat rotting bij de wortelbasis.

Vermijd het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen omdat deze ook nuttige insecten en schimmels doden. Een milieuvriendelijke manier is het verwijderen van aangetaste delen. Verbeter daarnaast de drainage rond de beukenhaag en maak de grond luchtiger met compost of zand. Vermijd bodembedekkers die de luchtcirculatie rondom de heg belemmeren.

Engerlingen

Engerlingen zijn de larven van kevers, waaronder de mei- en junikever (Melolontha melolontha, Amphimallon solstitiale). Ze leven in de bodem en voeden zich met wortels van planten. De aantasting ontstaat meestal op zandgrond en bij warme, droge zomers. Alle typen beukenhagen kunnen worden aangetast.

Aangetaste planten verkleuren naar lichtgroen, geel of bruin, groeien slecht en kunnen los in de grond staan. Onder de kluit zijn witgebogen larven zichtbaar met een bruin kopje en zes pootjes.

Een milieuvriendelijk bestrijdingsmiddel is het inzetten van aaltjes (nematoden) die de larven binnendringen en doden. Zorg daarnaast voor een luchtige, goed doorlatende bodem om de verspreiding te beperken.

Emelten

Emelten zijn de larven van langpootmuggen (Tipula spp.) en leven net onder het bodemoppervlak, waar ze zich voeden met wortelhals en jonge scheuten. De aantasting treedt vooral op in vochtige, humusrijke bodems. Alle typen beukenhagen kunnen worden aangetast, met name jonge aanplant.

Je herkent schade door emelten aan verwelkte, afstervende planten en kale plekken in de haag. Bij het losmaken van de bovenste grondlaag zijn grijsbruine, pootloze larven zichtbaar van ongeveer drie tot vier centimeter lang.

Gebruik een milieuvriendelijk bestrijdingsmiddel, zoals het inzetten van aaltjes (nematoden). Deze sporen de larven actief op en doden ze. Houd de bodem licht vochtig na toepassing en voorkom langdurig natte omstandigheden, waarin emelten zich juist snel ontwikkelen.

Rupsenvraat

Rupsenvraat ontstaat wanneer rupsen zich voeden met het blad van de beukenhaag. De schade wordt vaak veroorzaakt door larven van nachtvlindersoorten zoals de kleine wintervlinder (Operophtera brumata) of de grote wintervlinder (Erannis defoliaria). Deze soorten komen algemeen voor en tasten alle typen beukenhagen aan, vooral in het voorjaar en najaar.

Een beukenhaag met rupsenvraat herken je aan bladeren die deels zijn weggevreten of compleet ontbreken. Soms blijven alleen de nerven of bladstelen over. Op of onder de haag zie je ook zwarte uitwerpselen en de rupsen zelf.

Verwijder rupsen handmatig of trek natuurlijke vijanden zoals vogels aan door nestkastjes te plaatsen. Of pas het biologische bestrijdingsmiddel Bacillus thuringiensis toe, verkrijgbaar in tuincentra. Controleer de haag in het groeiseizoen (april tot september) wekelijks om nieuwe aantasting tijdig te signaleren.

Schimmel op de stam

Schimmel op de stam van een beukenhaag ontstaat bij langdurige vochtigheid en slechte luchtcirculatie. De veroorzakers zijn Stereum hirsutum of Cytospora schimmels, die via beschadigingen of snoeiwonden binnendringen. Alle typen beukenhagen zijn gevoelig, vooral bij natte omstandigheden en beschadigde bast.

Je herkent de aantasting aan verkleurde, ingezonken plekken op de stam, korstachtige schimmelgroei en loslatende bast. In een later stadium raken sapstromen geblokkeerd en kan de haag afsterven.

Gebruik geen chemische bestrijdingsmiddelen. Verwijder de aangetaste delen van de stam met een schoon, scherp mes en verbeter de luchtcirculatie door overhangende takken weg te snoeien. 

Voorkom opspattend water door een laagje van 5 cm boomschors of bladaarde aan te brengen rond voet van de stam. Houd rondom de stam 5 - 10 cm vrij. Controleer de stam tweewekelijks op nieuwe schimmelaantasting en behandel open snoeiwonden direct met een natuurlijk wondmiddel, verkrijgbaar bij tuincentra.

Wortelrot

Wortelrot wordt veroorzaakt door schimmels zoals Phytophthora cinnamomi of Armillaria mellea, die gedijen in slecht doorlatende, natte bodems. De ziekte tast de wortels aan, waardoor de beukenhaag onvoldoende water en voedingsstoffen kan opnemen. Alle typen beukenhagen kunnen worden aangetast, met verhoogd risico bij jonge aanplant of planten in zware kleigrond.

De aantasting herken je aan gele, verwelkte bladeren, groeiachterstand en zachte, bruine of rottende wortels. Soms verspreidt zich een muffe geur uit de bodem. Bij ernstige schade sterft de haag af van onderuit.

Verbeter de drainage door grind of compost door de grond te mengen. Geef alleen water als de bovenste bodemlaag droog aanvoelt. Verwijder aangetaste planten en vervang de grond op die plek om herbesmetting te voorkomen. Controleer de vochtigheid rond de stam wekelijks en vermijd langdurig natte omstandigheden.

Spintmijt

Spintmijten (Tetranychidae) zijn kleine spinachtigen die het bladoppervlak van beukenhagen aantasten door celvocht op te zuigen. De aantasting treedt vooral op bij warm, droog weer en komt voor bij zowel groene als rode beukenhagen.

Schade herken je aan fijne spinseldraden aan de onderzijde van het blad, gele verkleuring en een doffe, grauwe bladkleur. Bij ernstige aantasting treedt bladval op en verliest de haag haar dichtheid.

Knip de aangetaste delen van de plant weg. Gebruik hierbij schoon gereedschap om verspreiding te voorkomen. Een milieuvriendelijk bestrijdingsmiddel is het inzetten van roofmijten (Phytoseiulus persimilis), die de spint actief opruimen. Sproei de haag tijdens droge periodes wekelijks met water om een te droge omgeving te voorkomen. Zorg voor goede luchtcirculatie door de beukenhaag twee keer per jaar in juni en september te snoeien.

Zonnebrand

Zonnebrand ontstaat wanneer de bast van een beukenhaag plotseling wordt blootgesteld aan fel zonlicht, bijvoorbeeld na intensief snoeien of het verwijderen van schaduwgevende begroeiing. De dunne bast van Fagus sylvatica biedt weinig bescherming en raakt snel beschadigd.

Je herkent zonschade aan een verkleurde of loslatende bast en barsten aan de zonzijde van de stam. Bij aantasting van het cambium (de groeilaag net onder de bast) raakt de sapstroom verstoord, wat het herstel belemmert.

Voorkom zonnebrand door bij het snoeien voldoende blad aan de zonzijde te behouden. Plant op open, zonnige plekken bij voorkeur in het vroege voorjaar (maart) of najaar (september). Bescherm recent blootgestelde stammen of jonge aanplant met jute of kokosmatten om bastschade te voorkomen.

Hoe voorkom je ziektes bij beukenhagen?

Je voorkomt ziektes bij beukenhagen met goede en regelmatige verzorging. Zorg voor een luchtige, goed doorlatende bodem om wortelrot te voorkomen. Kies een beschutte, halfschaduwrijke standplaats en controleer de haag wekelijks op symptomen van aantasting. Hieronder per seizoen tips om de beukenhaag te onderhouden.

• Voorjaar: Geef organische mest en verwijder dode of zieke takken. Controleer op beginnende schimmels en insecten zoals bladluis.

• Zomer: Geef bij droogte per plant 10 tot 15 liter water per week. Snoei om de luchtcirculatie te bevorderen en controleer wekelijks op ziektes, plagen en aantastingen, zoals wortelrot, rupsen of zonschade.

• Herfst: Breng een mulchlaag aan rond de stam om wortels te beschermen tegen vorst. Verwijder aangetaste bladeren en snoei indien nodig licht bij.

• Winter: Controleer op vorst- en stormschade. Dek jonge aanplant af met jute of vliesdoek.

Benodigde gereedschappen en hulpmiddelen bij het voorkomen en bestrijden van ziektes bij beukenhagen:

• Scherpe en ontsmette snoei- of heggenschaar

• Organische meststof (zoals beendermeel of compost)

• Mulch of compost voor bodemverbetering en bescherming

• Jute of vliesdoek voor winter- of zonbescherming

• Aaltjes, roofmijten of lieveheersbeestjes tegen plaaginsecten